Hệ tiết niệu: Cấu tạo, chức năng và các bệnh thường gặp

Hệ tiết niệu là một trong những hệ cơ quan thiết yếu của cơ thể, chịu trách nhiệm lọc máu, loại bỏ chất độc hại và duy trì cân bằng nước – điện giải thông qua việc sản xuất và bài tiết nước tiểu. Hiểu rõ về hệ tiết niệu giúp mỗi người chủ động hơn trong việc phòng ngừa và phát hiện sớm các bệnh lý nguy hiểm có thể xảy ra.

Hệ tiết niệu là gì?

Hệ tiết niệu là hệ cơ quan chịu trách nhiệm sản xuất, lưu trữ và loại bỏ nước tiểu ra khỏi cơ thể. Nước tiểu được tạo thành nhờ quá trình lọc máu tại thận, sau đó di chuyển qua các ống dẫn và được thải ra ngoài. Ngoài vai trò đào thải chất thải, hệ tiết niệu còn giúp điều hòa huyết áp, cân bằng thể dịch và sản xuất hormone.

Cấu tạo hệ tiết niệu

Hệ tiết niệu gồm 4 thành phần chính, liên kết chặt chẽ với nhau:

Thận

Là cơ quan chính của hệ tiết niệu, nằm ở hai bên cột sống, dưới lồng ngực.
Có chức năng lọc máu, loại bỏ chất cặn bã, tái hấp thu các chất cần thiết, điều hòa huyết áp và sản xuất hormone erythropoietin.

Niệu quản

Là hai ống dài khoảng 25–30cm nối từ thận đến bàng quang.
Có vai trò dẫn nước tiểu từ thận xuống bàng quang thông qua nhu động nhẹ nhàng.

Bàng quang

Là cơ quan rỗng, có thể giãn nở để chứa nước tiểu.
Khi đầy, bàng quang gửi tín hiệu đến não để tạo cảm giác buồn tiểu.

Niệu đạo

Là ống dẫn nước tiểu từ bàng quang ra ngoài.
Ở nam giới, niệu đạo còn đảm nhận chức năng dẫn tinh dịch trong quá trình xuất tinh.

Chức năng của hệ tiết niệu

Cũng giống như các hệ cơ quan khác trong cơ thể, hệ tiết niệu giữ vai trò quan trọng trong cơ thể:

Thận: Thận là cơ quan chính trong hệ tiết niệu. Thận có chức năng quan trọng là lọc và bài tiết các chất thải vào nước tiểu. Ngoài ra, thận còn có chức năng trong việc điều hoà thể tích và thành phần máu. Từ đó giúp cơ thể điều hoà huyết áp, PH và mức đường huyết. Tại thận còn sản xuất ra hai loại hormon là calcitriol và erythropoietin, đây là hai hormon giữ nhiều chức năng chính trong cơ thể.
Niệu quản: Niệu quản là một đường ống nối từ bể thận xuống bàng quang. Từ đó vai trò chính của niệu quản là vận chuyển nước tiểu từ thận xuống bàng quang.
Bàng quang: Đây là nơi lưu giữ nước tiểu cho tới khi đầy sẽ tống xuống niệu đạo thông qua hệ thống tín hiệu tới não bộ.
Niệu đạo: là cơ quan có chức năng tống nước tiểu ra khỏi cơ thể. Ngoài ra, niệu đạo nam còn là đường dẫn tinh ra ngoài.

Các bệnh lý thường gặp ở hệ tiết niệu

Hệ tiết niệu có thể gặp phải nhiều vấn đề do vi khuẩn, sỏi, rối loạn chuyển hóa hoặc lối sống không lành mạnh. Các bệnh thường gặp gồm:

Viêm đường tiết niệu

Là tình trạng nhiễm trùng tại niệu đạo, bàng quang, niệu quản hoặc thận.
Triệu chứng: Tiểu buốt, tiểu rắt, nước tiểu đục, có mùi hôi, đau lưng.
Phụ nữ dễ mắc do cấu tạo niệu đạo ngắn.

Sỏi thận – sỏi tiết niệu

Do tích tụ khoáng chất trong nước tiểu tạo thành sỏi.
Dấu hiệu: Đau lưng dữ dội, tiểu ra máu, buồn nôn, sốt.

Suy thận

Có thể cấp tính hoặc mạn tính, làm giảm khả năng lọc máu của thận.
Biểu hiện: Phù chân, mệt mỏi, nước tiểu ít, rối loạn điện giải.

Viêm bể thận

Là nhiễm khuẩn lan đến thận, thường sau viêm bàng quang không điều trị dứt điểm.
Có thể gây tổn thương nhu mô thận nếu kéo dài.

Phì đại tuyến tiền liệt (nam giới)

Tuyến tiền liệt to lên gây chèn ép niệu đạo, dẫn đến tiểu khó, tiểu đêm nhiều.

Chăm sóc và bảo vệ hệ tiết niệu đúng cách

Để duy trì hệ tiết niệu khỏe mạnh, cần:

Uống đủ 2 – 2.5 lít nước mỗi ngày.
Không nhịn tiểu và vệ sinh cá nhân sạch sẽ.
Ăn nhiều rau xanh, trái cây, hạn chế muối và thức ăn chế biến sẵn.
Tập luyện thể dục đều đặn, kiểm soát cân nặng.
Hạn chế rượu, bia, thuốc lá.
Khám sức khỏe định kỳ để phát hiện sớm bất thường.

Hệ tiết niệu là một bộ phận không thể thiếu trong cơ thể, đảm nhiệm vai trò lọc máu và loại bỏ các chất độc hại ra ngoài. Việc hiểu rõ cấu trúc, chức năng và các nguy cơ bệnh lý liên quan sẽ giúp bạn chủ động hơn trong việc phòng ngừa và bảo vệ sức khỏe lâu dài. Hãy bắt đầu từ lối sống lành mạnh để giữ cho hệ tiết niệu luôn trong trạng thái tốt nhất.